Od 1 stycznia 2025 roku rolnicy w Polsce będą zobowiązani do przestrzegania przepisów Kodeksu pracy oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP). Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) uzyska uprawnienia do kontrolowania gospodarstw rolnych, a wykryte nieprawidłowości mogą skutkować zmniejszeniem lub nawet całkowitą utratą dopłat bezpośrednich.
Wymogi warunkowości społecznej
Nowe regulacje unijne wprowadzają tzw. warunkowość społeczną, co oznacza, że przestrzeganie prawa pracy stanie się jednym z kryteriów uzyskania dopłat bezpośrednich. PIP, we współpracy z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR), będzie oceniać zgodność działań gospodarstw z obowiązującymi przepisami. W przypadku stwierdzenia naruszeń, ARiMR obniży wysokość dopłat.
Opracowano matrycę ocen, która pozwala na ustalenie stopnia uchybień na podstawie takich kryteriów jak:
- Powtarzalność
- Zasięg
- Trwałość
- Umyślność
Drobne niezgodności mogą skutkować obniżeniem dopłaty o 3%, natomiast poważne naruszenia, zwłaszcza popełniane z premedytacją, mogą prowadzić do kar sięgających 15% lub nawet całkowitego odebrania wsparcia finansowego.
Nowe kompetencje Państwowej Inspekcji Pracy (PIP)
PIP będzie monitorować przestrzeganie prawa pracy na terenach wiejskich, ze szczególnym uwzględnieniem:
- Poprawności zatrudnienia pracowników w gospodarstwach
- Zapewnienia odpowiednich warunków BHP
Wykryte nieprawidłowości mogą skutkować sankcjami finansowymi oraz pogorszeniem relacji z instytucjami wspierającymi sektor rolny. PIP i ARiMR zapowiadają ścisłą współpracę w zakresie typowania gospodarstw do kontroli, obejmując zarówno wizyty losowe, jak i wynikające ze zgłoszeń.
Konsekwencje dla rolników
Nowe przepisy stanowią wyzwanie dla wielu rolników, zwłaszcza tych, którzy nie zatrudniają formalnie pracowników lub nie zapewniają odpowiednich warunków pracy. Przepisy obejmują zarówno dużych właścicieli ziemskich, jak i drobnych gospodarzy, co oznacza, że wszyscy muszą dostosować się do nowych standardów. Rolnicy, którzy zlekceważą te obowiązki, muszą liczyć się z obniżeniem dopłat, a w skrajnych przypadkach – z ich całkowitą utratą. Najostrzejsze sankcje przewidziano dla osób działających z premedytacją, co może wpłynąć na zdolność gospodarstwa do dalszego funkcjonowania.
Przygotowania do zmian
Nowe regulacje wejdą w życie 1 stycznia 2025 roku. Oczekuje się, że w najbliższym czasie zostaną przeprowadzone kampanie informacyjne, aby rolnicy mieli czas na dostosowanie się do nowych wymagań. Rolnicy powinni szczegółowo zapoznać się z wymogami Kodeksu pracy oraz zasadami BHP, aby uniknąć problemów związanych z kontrolami i sankcjami. Wprowadzenie tych zmian ma na celu dostosowanie sektora rolnego do unijnych standardów, które kładą coraz większy nacisk na przestrzeganie praw pracowników.
Podsumowanie
Wprowadzone nowe obowiązki dla rolników od 1 stycznia 2025 roku mają na celu zwiększenie bezpieczeństwa i higieny pracy w gospodarstwach rolnych oraz zapewnienie przestrzegania prawa pracy. Rolnicy powinni jak najszybciej zapoznać się z nowymi wymaganiami i dostosować swoje gospodarstwa do obowiązujących standardów, aby uniknąć sankcji i utraty dopłat bezpośrednich.